Rugproblemen bij paarden vermijden

Spieropbouw voor de paardenrug begint op de grond. Hierbij is het belangrijk om door gevarieerde bewegingen verschillende spiergroepen en houdingen te activeren en zo te voorkomen dat met name de rug spieren zich aanspannen en verkrampen.

Puur "rug goud" in grondwerk zijn
 

• Pole of cavaletti training - d.w.z. klimmen over obstakels op de grond
• Veelvuldig wisselen tussen verschillende gangen
• Achterwaarts gaan
• Zijwaarts gaan
• Buigend werk in de vorm van krommen, cirkels en serpentines.

Zorg er bij het trainen van bochten en cirkels voor dat "rechtshandig" en "linkshandig" zo gelijkmatig mogelijk worden geoefend - of met een training focus die is aangepast aan de eventueel bestaande scheefheid van het paard.

Tip: Op het platteland zijn de voorwaarden voor een gevarieerde bewegingstraining van nature aanwezig. Maak van de natuur en het instinct je helpers! Veel "oefeningen", waarvoor je eerst jezelf en je paard zou moeten motiveren in de binnenbak of op het veld, ontstaan heel organisch of naargelang je stemming uit het samen op stap zijn tijdens een wandeling in de natuur. Indien beschikbaar, moet je zeker gebruik maken van de mogelijkheid om bergop en bergaf te gaan (heuvels of dijken volstaan natuurlijk). Voor gevorderden: Doe het hele ding nog eens achterstevoren.

Het is niet veel anders bij het rijden: Een ontspannen houding en een gelijkmatige spierontwikkeling worden vooral bevorderd met gevarieerde bewegingen. Dit omvat
 

• frequente veranderingen in het lopen
• Achterwaarts en zijwaarts gaan
• Galop en kleine sprongen
• Regelmatige wisselingen tussen spanning en actieve of passieve ontspanning, d.w.z. tussen werkhouding (rechtop), strekhouding en ontspannen pas met de teugels gegeven.

Als je op het platteland rijdt, gaan veel dingen vanzelf. Vooral het bergop- en bergafwaarts rijden zijn van onschatbare waarde voor de spierontwikkeling in de rug en de achterhand: bij het bergopwaarts rijden worden de onder stap en de actieve stuwing van de achterhand, evenals de buiging van de rug gedwongen; het bergafwaarts rijden bevordert het buigen van de achterhand en het optillen van de schoft - allemaal onmisbare onderdelen van de gymnastiek, die uw paard hier automatisch oefent zonder dwang en zonder uitleg van uw kant!

Ondanks de - althans bij sommige paarden - vrij uitnodigende brede rug: het bewegingsapparaat van het paard is niet gemaakt om een ruiter te dragen. Natuurlijk kunnen paarden ruiters dragen - maar ze moeten eerst leren om dat op een gezonde en duurzame manier te doen, en dat leren gebeurt in de context van een verantwoorde training.

Deze training is wat bedoeld wordt als we het hebben over een correcte gymnastische training - die, zoals we weten, niet elke vrijetijdsrijder zich echt kan voorstellen. Maar gymnastiek training is niet alleen nodig voor paarden met hoge prestaties, wier ambitieuze eigenaars piaffes, passages, sprongen door brandende hoepels en god weet wat nog meer willen - gymnastiek training is nodig voor elk paard dat bereden moet worden.

Wat daarentegen niet elk vrijetijdspaard nodig heeft, is montage. Integendeel, pas op met je paard langere tijd rechtop te rijden, d.w.z. met de hals en het hoofd verticaal omhoog, als je niet honderd procent zeker bent van wat je doet: Als de achterhand en de rug (nog) niet tegen de taak opgewassen zijn, zal een dergelijke houding het bewegingsapparaat beschadigen.

In elk geval: gewoon loslaten en hopen dat het paard uit zichzelf het juiste zal doen, is helaas geen enkele oplossing. Het paard doet het niet uit zichzelf, maar maakt de rug gespannen. Hij moet leren zijn rug op te geven en zijn ruiter te dragen met zijn spieren in plaats van met zijn botten. Dit kan niet van de ene dag op de andere, maar moet over een lange periode geduldig worden getraind, waarbij eerst de nodige spieren in de rug, buik en achterhand moeten worden opgebouwd. Overbelasting en te vroeg belasten zijn net zo schadelijk als het paard inactief laten slepen.

Gymnastiek training begint dus op de grond, zonder ruiter - met oefeningen die een ontspannen hoofdhouding bewerkstelligen, de rug losmaken, het evenwicht trainen en de ontwikkeling van de achterhand, rug- en buikspieren bevorderen. Deze oefeningen stellen het paard in de eerste plaats in staat om een ruiter te dragen - en grondwerk moet zeker een onderdeel van de training blijven, zelfs voor "gevorderde" paarden.

Later komen daar oefeningen in het zadel bij. Het doel is geleidelijk te werken aan de kanteling van het bekken met onder-stap van de achterhand, de losse, gebogen rug en de strekkende houding van de nek. Naarmate de achterhand meer en meer naar onder wordt gestuwd, kan de nek van de strekhouding in de werkhouding overgaan, terwijl het hoofd verticaal blijft.

De doelen van gymnastiek in de zin van rugvriendelijk rijden zijn:
 

• Het onder-stijgen van de achterhand samen met het buigen van het spronggewricht om de voorhand te ontlasten.
• De rug buigen en vrij laten zwaaien
• Het hoofd laten zakken met gestrekte nek in een strekkende (neerwaartse) of werkende (rechtopstaande) houding.

De montage is als het ware het eindpunt van de gymnastiek: het paard kan zijn hals rechtop dragen omdat (en alleen omdat!) hij zijn spronggewrichten zo ver kan buigen en met de achterhand zo ver onder het zwaartepunt kan stappen dat deze hals ligging quasi automatisch ontstaat. De hals naar boven dwingen zonder dat de achterhand voldoende onder het zwaartepunt ligt, is daarentegen uiterst ongezond. Maar ook de biomechanisch correcte montage is belastend voor het paard: Regelmatige wisselingen in de ontspannende strekhouding zijn een must om spierspanning te vermijden.

Natuurlijk is ook de zit van de ruiter bij dit alles uiterst belangrijk: als je wilt dat het paard een symmetrische, goed gewelfde en vrij swingende rug heeft, moet je zelf niet krom en "strak" op het paard zitten. Een los bekken is de voorwaarde voor het paard om los te zijn. Laat je zo nodig genadeloos corrigeren - en neem ter harte wat je hoort!

Naast correcte gymnastiek is een goed passend zadel voorwaarde nummer twee voor rug gezond rijden.

Het zadel dient niet alleen om de ruiter een zo comfortabel en veilig mogelijke zit op de rug van het paard te bieden - het heeft ook de belangrijke functie om het gewicht van de ruiter zo "lang en breed" mogelijk over de rug van het paard te verdelen. Dit vermindert de druk die op de rug wordt uitgeoefend (de belasting per oppervlakte), en de rugspieren worden gelijkmatiger en voorzichtiger gebruikt.

Om dit te kunnen doen, moet het zadel een zo groot mogelijk contactoppervlak hebben, waarvan de curve precies de individuele vorm van de rug van het paard volgt. Als het zadel op te korte panelen rust, of als het een brug vormt of over het zwaartepunt helt, wordt het contactoppervlak verspild; de druk op het zadel en dus ook de belasting van de rugspieren nemen toe.

Andere belangrijke aspecten van de zadel pasvorm zijn:
 

• Schoudervrijheid - de schouder moet vrij zijn bij het staan en soepel onder het zadel kunnen glijden bij het bewegen.
• Schoftvrijheid - het zadel mag de schoft niet raken, noch in stand noch in beweging.
• Ruggengraatvrijheid - het ruggengraat kanaal moet breed genoeg zijn zodat er geen contact is tussen het zadel en de ruggengraat (zelfs niet bij het buigen) -> Info: Voldoende wijd wervelkanaal.
• Lenden vrijheid - er mag geen gewicht zijn in het gebied van de lendenwervelkolom (d.w.z. achter de laatste rib).
• Ook belangrijk, zij het niet direct een aspect van zadel pasvorm: Elleboog vrijheid - de ellebogen van het paard mogen niet tegen de singel schuren.

 
Een gebrek aan pasvorm op deze punten beperkt de vrije beweging van rug, schouders en/of benen. De gevolgen van een dergelijke gebrekkige conditie hebben enerzijds te maken met de directe belastingen die door druk of wrijving worden veroorzaakt: verwondingen en ontstekingen van de huid, de spieren en het bindweefsel, die uiteindelijk tot atrofie en necrose kunnen leiden. Verdere problemen worden veroorzaakt door de gespannen en verkeerde houdingen waarmee het paard de door een ongeschikt zadel veroorzaakte pijn probeert te vermijden: Verkeerde uitlijningen, spanningen en blokkades, die kunnen leiden tot hele ketens van verdere verkeerde uitlijningen en zo uitgroeien tot complexe klachten.

Gebreken in de zadel pasvorm kunnen dus allerlei problemen veroorzaken, van het voor de hand liggende drukpunt tot mysterieuze kreupelheid - en de rug is er bijna altijd bij betrokken.

De zadel pasvorm wordt bepaald door de volgende kenmerken van het zadel:
 

• Breedte van de kamers en hoeking van de slokdarm: belangrijk voor de vrijheid van schoft en vrijheid van schouders.
• Breedte van het centrale ruggengraat kanaal: belangrijk voor de vrijheid van de wervelkolom.
• Lengte: belangrijk voor de lenden vrijheid
• Breedte en curve van de zadelboom: belangrijk voor optimaal gebruik van het gegeven contactoppervlak
• Opvulling: ook belangrijk voor een optimaal gebruik van het contactoppervlak. 

Of een zadel in al deze opzichten past, kan eigenlijk alleen met zekerheid door een zadelmaker worden beoordeeld - en alleen met een zadel dat op maat wordt gemaakt of individueel wordt aangemeten na meting van de rug van het paard, kun je er met zekerheid van uitgaan dat het zal passen.

Bovendien zijn zadels met ingebouwde mogelijkheden voor latere bijstelling bijzonder nuttig: de vorm van de rug van een paard kan ook na de groeiperiode nog ingrijpend veranderen als gevolg van de opbouw en afbraak van spieren. Een duur, op maat gemaakt zadel dat niet de mogelijkheid biedt de pasvorm aan te passen, is daarom niet per se een verstandige aankoop. Het is beter om te investeren in een zadel met een verstelbare zadelboom en een zo soepel mogelijke vulling!

Verkeerde belasting van bepaalde spieren of gewrichten, spanning, ongetrainde spieren of ligamenten die gevoelig zijn voor overbelastingsblessures - deze problemen, die nauw verband houden met het ontstaan van rugproblemen, komen bij een natuurlijke leefwijze nauwelijks voor.

We willen (en kunnen) onze paarden niet terugsturen naar de steppe.... Maar we kunnen ze elke dag een stukje "terug naar de natuur" geven: in de vorm van vrije beweging - zonder zadel en commando, volgens natuurlijke bewegingsprikkels. Vrije beweging "smeert" de hele ingewikkelde machinerie van het bewegingsapparaat. Hoe meer een paard vrij kan bewegen, hoe beter zijn spieren en gewrichtsbanden, gewrichten en botten zullen zijn, hoe beter het paard zal kunnen omgaan met de spanningen en belastingen van het rijden, en hoe minder kans het zal hebben op spanning, een slechte houding en blessures die verband houden met overbelasting.

In de modderige paddock staan is beter dan in de stal - maar laten we onszelf niet voor de gek houden: Er is daarbij niet veel beweging.

Het ideaal van het hele jaar door grazen (met een passende schuilplaats) kan echter ook worden bereikt door het paard in een stal of paddock te houden - indien, eveneens het hele jaar door, grazen samen met andere paarden in een voldoende grote paddock gedurende enkele uren per dag is inbegrepen.

Evenzo wordt groepshuisvesting in een moderne open stal, een actieve stal of een paddock-pad aanbevolen: bij deze vormen van huisvesting wordt doelbewust de nadruk gelegd op het creëren van aan de soort aangepaste bewegingsimpulsen. Dit omvat de maximale ruimtelijke afstand tussen krachtvoer-, ruwvoer- en waterstations, alsook tussen rust-, activiteits- en retraite gebieden. Hekwerken en/of natuurlijke obstakels worden gebruikt om de plattegronden interessanter te maken en de paden worden verlengd door kunstmatige omwegen.

Helaas vindt niet iedere paardeneigenaar de ideale pension plaats voor zijn paard. En paarden die 22 uur per dag in een krappe paddock of zelfs in een stal doorbrengen, leiden geen leven dat past bij de soort en zeker geen rug gezond leven. Punt.

Als je gedwongen bent jouw paard uitsluitend in een paddock of stal te houden, heb je een grote verantwoordelijkheid: je moet actief zorgen voor voldoende beweging - dagelijks, en als aanvulling op de rijopleiding. Grondwerk is goed - maar denk ook aan regelmatige wandelingen.

Er bestaat geen twijfel over: wandelen is iets dat voor de meeste paarden in het begin niet natuurlijk is - er is bokken, lang stilstaan, gapen, bang zijn, in paniek raken en weglopen.... Dit kan vermoeiend zijn in het begin... en voor veel mensen is het niet waar ze van droomden met hun paard. Maar wandelen is ook leuk, het is een kwestie van wederzijds vertrouwen, het is iets waar je paard en jullie relatie samen van kunnen groeien - en het is goed voor de rug (de jouwe ook, trouwens).

Een ander nuttig detail bij het in elkaar puzzelen van aan de soort aangepaste bewegingsprikkels in wat eigenlijk een niet aan de soort aangepaste leefomgeving is, is het eten vanaf de grond: Eten op de juiste manier met het hoofd omlaag ontspant de rugspieren en ontlast de gewrichten! Dit kan bijvoorbeeld door krachtvoer te geven in een emmer of kom op de grond in plaats van de trog op borsthoogte.

Een paard dat op een bij de soort passende wijze wordt gevoederd en gehouden, heeft van nature geen voedingssupplementen nodig - alleen: bijna elke moderne paardenhouderij wijkt op de een of andere manier af van de ideale, bij de soort passende wijze. Noch het vrijetijdspaard in een paddock, noch de topsporter leeft zoals de natuur het voor paarden bedoeld heeft, en bijna geen enkel modern paard heeft de vrijheid om op gevarieerde natuurlijke weiden zijn voedsel instinctief samen te stellen op een aan de soort aangepaste wijze: Vaak genoeg moeten ze eten wat er in de hooiruif en de voederbak van het pension komt. Bijvoederen ter voorkoming van gebreken en ziekten is dan ook heel zinvol.

Vooral ter preventie van aandoeningen van het bewegingsapparaat worden vaak voedingssupplementen met de volgende ingrediënten gebruikt:
 

• Kruidenmengsels met duivelsklauw, akkerpaardenstaart, moerasspirea en brandnetel
• Rozenbottel, chiazaad, kurkuma en gemberwortel of extracten daarvan
• MSM (organische zwavel), kiezelaarde
• Voedersupplementen met groenlipmossel extract, hyaluronzuur, chondroïtine, collageenhydrolysaat en/of glycosaminoglycanen.

 
Deze supplementen bevatten onder meer mineralen en organische stoffen die belangrijk zijn voor de bot- en gewricht stofwisseling, alsmede secundaire plantaardige stoffen die in de natuurgeneeskunde worden gebruikt om ontstekingen en pijn te bestrijden, d.w.z. dat zij een antioxiderende, immunomodulerende en ontstekingsremmende werking hebben. Voedingssupplementen kunnen hun gewrichtsbeschermende en immuunversterkende werking echter alleen ontwikkelen bij regelmatig gebruik.

Kruidenmengsels, Power Joint & Co. kunnen rugproblemen niet in hun eentje voorkomen - maar ze kunnen een rugvriendelijke levensstijl zeker effectief begeleiden en ondersteunen.